Edukacja, znowu sukces

 

Polska zajęła 10. miejsce w najnowszym zestawieniu „Global Index of Cognitive Skills and Educational Attainment”, opublikowanym przez koncern edukacyjny Pearson. Poprawiliśmy swój wynik o 4 pozycje, dołączając do światowej czołówki (w indeksie analizowanych jest 39 państw), obok bezkonkurencyjnej Korei Południowej i Japonii, za którymi maszerują: Singapur, Hong-Kong, Finlandia, Wielka Brytania, Kanada, Holandia, Irlandia. Indeks przygotowuje Economist Intelligence Unit i ma charakter metaanalizy syntezującej wyniki dostępnych badań systemów edukacyjnych, jak np. PISA (mierzy osiągnięcia edukacyjne 15-latków), PIAAC (badanie dorosłych) oraz statystyk pokazujących strukturę wykształcenia społeczeństwa, produktywność gospodarki etc.

Znajomość metodologii jest ważna, bo wynika z niej, że polską pozycję w indeksie Pearsona ciągną głównie wyniki ludzi młodych – dorośli w Polsce nie mogą pochwalić się ani osiągnięciami edukacyjnymi (słabe wyniki w PIAAC), ani też chęcią uczenia się (znikomy odsetek osób kształcących się po zakończeniu formalnej edukacji). Ratują nas dzieci i młodzież, o czym zresztą przekonaliśmy się po wynikach ostatnich badań PISA ogłoszonych w grudniu ub.r. Co prawda cień na nie rzuciły badanie umiejętności twórczego rozwiązywania problemów ogłoszone kilka miesięcy później – tu wypadliśmy przeciętnie, nieadekwatnie do wyników uzyskanych w matematyce, przyrodzie i czytaniu.

Badanie Pearsona pokazuje, że rzeczywiście największym sukcesem niepodległego 25-lecia jest stworzenie systemu kształcenia, z którego w pojedynkę nikt chyba nie jest zadowolony, który jednak coraz bardziej zdumiewa świat, bo przynosi doskonałe efekty w wymiarze makro. Doskonałą ilustracją tej przemiany makro jest rewolucja, jaką przeżywa Kraków, miasto, które stało się najważniejszym w Europie centrum usług biznesowych, detronizując Dublin. W usługach tych pracuje w Krakowie już 35 tys. osób, co siódmy jest zatrudniony, do końca roku przybędą kolejne 3 tys. miejsc pracy. A Kraków nie jest jedyny, bo podobną dynamikę rozwoju tego sektora widać we Wrocławiu, Łodzi, Katowicach.

Oczywiście można narzekać, że BPO to fabryki dla ludzi z wyższym wykształceniem, niemniej generują miejsca pracy i sprzyjają rozwojowi infrastruktury umożliwiającej powstanie z kolei bardziej kreatywnych sektorów. Znowu Kraków dobrym przykładem ze swoją sceną młodych firm zaawansowanych technologii, które choć ciągle jeszcze nie są zbyt liczne, to jednak już dziś pokazują olbrzymi potencjał.

Mamy więc powód do radości, choć nie do samozadowolenia – ostrzegają zresztą przed nim autorzy raportu Pearsona. Zwracają uwagę na konieczność zmiany pedagogiki, tak by lepiej odpowiadała potrzebom uczących się i była lepiej dostosowana do uczenia umiejętności zyskujących na znaczeniu: inteligencji emocjonalnej, rozwiązywania problemów, zdolności komunikacyjnych, kompetencji cyfrowych. Tu akurat, co właśnie pokazały wyniki testów mierzących umiejętność rozwiązywania problemów, jesteśmy w tyle.

Zbudowaliśmy system dobrze uczący „kompetencji twardych”, czas na taką jego ewolucję, by pomagał młodym ludziom stawać się osobami samosterownymi, zdolnymi do twórczego zarządzania swoim życiem. Taka ewolucja jest o wiele trudniejsza niż poprawa „twardej” efektywności, którą można mierzyć egzaminami i porównywać. Wymaga głębokiej humanizacji systemu edukacyjnego, ze szkołą na czele. Żeby tak się stało, trzeba w pierwszej kolejności zrobić to, co zrobili Finowie – zadbać o prestiż i godność zawodu nauczyciela.