Niebomba

Ciągnę wątek turystyki zawodowej.

W Los Alamos, o którym już wspomniałem, mają muzeum, Bradbudy Science Museum, które chwalić będę za wszelkie możliwe, hojne niebywale wsparcie dla naszego (Centre for Quantum Technologie w Singapurze i Polityki) supertajnego projektu.

Ale co innego wsparcie, a co innego sama ekspozycja. Bo pokazywać jest co – w końcu to w Los Alamos teoretyczny i bardzo szkicowy pomysł wykorzystania kaskadowej reakcji rozszczepienia jąder atomowych przerobiono pracowicie, nakładem nieprawdopodobnego wysiłku tysięcy ludzi, z których większość jednak nie miała pojęcia, nad czym w istocie pracuje: na prototyp przetestowany na Trinity Site, a potem na dwie wielkie jak szafy gdańskie bomby, które zrzucono na Hiroszimę i Nagasaki. Bez militarnego zresztą sensu. Chodziło o wywarcie odpowiednio wybuchowego efektu na Rosjanach. Też bez sensu, bo ci ostatni mieli w Los Alamos grupę bardzo wydajnych szpiegów, i dobrze znali i przebieg prac, i technologie.

Także w Los Alamos Edward Teller, opętany antysowiecką fobią i szeregiem innych przypadłości psychicznych, składał bombę termojądrową. Większość współczesnych wysokich technologii militarnych ma coś wspólnego z Los Alamos. Ale i nie tylko militarnych. Zresztą, oficjalnie w każdym razie, Los Alamos National Laboratory zajmuje się dziś między innymi neutralizowaniem lub minimalizowaniem negatywnych skutków tego, co samo napsociło w czasach zimnej wojny, na przykład bada procesy starzenia się głowic jądrowych. I nie ma się czego wstydzić, bo czasy, jakie były, każde dziecko wie – paskudne, bez kija ani rusz. Sentymenty trzeba było odłożyć na lepszą epokę.

Ekspozycja Bradbury Science Museum jest jednak dowodem pewnego zakłopotania przeszłością, przykładem pewnej takiej nieśmiałości w dowodzeniu wspaniałej przecież naukowej i inżynieryjnej przeszłości ośrodka w Nowym Meksyku. Repliki Fat Boya i Little Mana upchnięte zostały wraz z innymi eksponatami o znacznie mniejszej, nomen omen, sile rażenia, w niewielkim pomieszczeniu, jakby odbierając powagę całemu projektowi, który doprowadził do ich powstania.

Rozdwojenie jaźni – efekt politycznej poprawności? Niskiego budżetu? Trudności lokalowych? No szkoda, bo gdyby taką przykładową bombę wystawić w pustym, zaciemnionym, wielkim pomieszczeniu, takim War Room jak u Kubricka, i oświetlić punktowo oraz dramatycznie, nie szczędząc oczywiście wyjaśnień, co zacz, dlaczego, jaki efekt, jakie konsekwencje, ile ofiar, ile pożytku, to ludność wyszłaby z muzeum w przekonaniu, że wojna to samo zło, ale nauka to coś zupełnie innego. Tak sobie pogdybałem.

I drugi przykład tego, jak nauki popularyzować chyba nie należy. Każdy, kto oglądał „Kontakt” Roberta Zemeckisa, i pamięta zdrowy, poznawczy obłęd w oczach Jodie Foster, zna też z widzenia obserwatorium radioastronomiczne pod Socorro, w Nowym Meksyku, Very Large Array. Zapewniam Was, w rzeczywistości wygląda jeszcze lepiej niż na filmie, a to rzadki fenomen.

Choć oczywiście wygląda też zupełnie inaczej, ale to inny wątek. Niesieni naszym supertajnym projektem, dotarliśmy na ten gigantyczny płaskowyż, chroniący instalację przed niepożądanym szumem radiowym, na który przedziera się tylko przesterowany, a jakże, prawie jak pod Częstochową, sygnał rozgłośni, które oferują bezpośrednie połączenie z Jezusem.

Zanim jednak wyruszyliśmy w drogę, zapytaliśmy oficerów prasowych o możliwość filmowania na terenie obserwatorium. Nic wielkiego – dwie osoby, lekki sprzęt, żadnych wielkich świateł, nad wyraz skromnie. A potem przecież ludzie oglądają, przyjeżdżają, kupują bilety, pamiątki, a przede wszystkim, zabierają ze sobą dzieci, a dzieci potem zostają astronomami, fizykami, porzucają myśl o karierze na giełdzie, i tak dalej. Koło nauki się obraca.

I wyobraźcie sobie, że już po dwóch miesiącach nieustających pytań z naszej strony, na dzień przed wylotem, otrzymaliśmy ofertę – dziesięć tysięcy dolarów za kilka godzin kręcenia, plus trzysta dolarów za godzinę obecności przewodnika, przy czym przewodników musi być dwóch, żeby się towarzystwo, jak rozumiem, nie rozpełzło po obiekcie.

Podziękowawszy uprzejmie, pojechaliśmy na miejsce, i kręcąc zza płotu, zrealizowaliśmy materiał za darmo, bo widok nieotaksowany, ale za to ciekawszy niż ze środka, bo ze środka często widać gorzej, zwłaszcza że i urywający oczy krajobraz robi swoje. I bonus w postaci zachodu słońca. Dowody na zdjęciu.

Dodam, że taka zaporowa opłata za udostępnienie lokalizacji do zdjęć to zjawisko zupełnie niespodziewane – Mount Graham Observatory, obserwatorium na Kitt Peak, oba w pobliskiej Arizonie, w kalifornijskim Hat Creek, i inne, oferują nie tylko bezpłatny wstęp, ale i kapitalne wsparcie dla dziennikarzy. Po prostu znakomici ludzie, pasjonaci, z szefostwem włącznie. Jedźcie, patrzcie, chwalcie, bierzcie psy i dzieci. I puchowe kurtki. Nawet w lipcu.

I tak to właśnie wygląda – popularyzacja nauki to niełatwa sprawa, nawet w takiej Ameryce. Hollywood demoralizuje – to drugi wniosek.